Każde nowonarodzone dziecko rodzi się z niecałkowicie wykształconymi bioderkami. Jest to tzw. niedojrzałość fizjologiczna. Po porodzie lekarze sprawdzają bioderka dziecka specjalnymi testami oraz zalecają kontrolę po ok 6 tygodniach. Dzięki temu jesteśmy w stanie sprawdzić czy biodra rozwijają się prawidłowo i ewentualnie zareagować, jeśli pojawi się jakaś nieprawidłowość – dysplazja lub zwichnięcie bioder.

Czym jest dysplazja stawów biodrowych?

Najprościej mówiąc- staw biodrowy składa się z głowy kości udowej oraz panewki. Głowa kości udowej powinna znajdować się centralnie w panewce. Podczas nacisku jaki wywiera kość udowa na panewkę sprawia, że te dwa elementy stają się nierozłączne. O dysplazji mówimy wtedy, gdy głowa kości udowej wysuwa się na stałe z panewki i nacisk jest w innym miejscu niż centralnie wewnątrz panewki. Dzieje się tak między innymi gdy panewka jest za płytka.

Fizjologiczna niedojrzałość stawów biodrowych może występować do 12 tygodnia życia dziecka.

Podczas badań lekarze często posługują się skalą Grafa- co to takiego?

Jest to klasyfikacja stawów biodrowych wg 4 typów oparta na liniach pomiędzy elementami stawu biodrowego oraz kątami pomiędzy.

Typ I     
Jest to prawidłowy staw biodrowy, klasyfikuje się go na:              
Typ I a – ukształtowanie kostne panewki jest dobre, brzeg kostny jest ostry, a obrąbek stawowy długi i wąski.

Typ I b- ukształtowanie kostne panewki jest dobre, brzeg kostny jest tępy, a obrąbek stawowy krótki o szerokiej podstawie.

Typ II    
Jest to wystarczająco ukształtowana panewka podtrzymująca głowę kości udowej, klasyfikujemy go na:

Typ II a- ukształtowanie kostne panewki jest dobre, brzeg kostny jest okrągły, a obrąbek stawowy szeroki obejmujący głowę kości udowej.

Typ II b- ukształtowanie kostne jest wadliwe, brzeg kostny jest okrągły, a obrąbek stawowy szeroki obejmujący głowę kości udowej.

Typ II c- ukształtowanie kostne jest wadliwe, brzeg kostny jest okrągły lecz przechodzący w płaski, a obrąbek stawowy szeroki jeszcze obejmujący głowę kości udowej.

Typ III  
Jest to niedorozwój stawu biodrowego:
Typ III a – ukształtowanie kostne jest złe, brzeg kostny jest płaski, a obrąbek stawowy uniesiony ku górze bez zmian histopatologicznych.

Typ III b – ukształtowane kostne jest złe, brzeg kostny jest płaski, a obrąbek stawowy uniesiony ku górze ze zmianami histopatologicznymi.

Typ IV  
Są to najcięższe zmiany dysplastyczne stawu biodrowego. Ukształtowanie kostne jest złe, brzeg kostny jest płaski, a obrąbek stawowy jest nieprawidłowy.

Czynniki ryzyka                                                                                                                                

Najczęściej dysplazja dotyka dziewczynek. Ma to związek z hormonem relaksyną- odpowiedzialnym za rozluźnienie połączeń stawowych przez rodzącą kobietę. Wpływa to także na rodzącą się dziewczynkę. Innymi czynnikami ryzyka są:

– pierwsza ciąża,

– ciąże mnogie,

– poród pośladkowy,

– duża masa urodzeniowa,

– w brzuchu mamy ułożone było tylko jedną stroną,

– w rodzinie występowała dysplazja stawów biodrowych. 

Jak wygląda badanie bioderek ?
Lekarze najczęściej wykonują dwa poniższe testy, które mają największą skuteczność oraz wykonują USG stawów biodrowych.

Badają:
– objaw Ortolaniego – lekarz odpowiednio odwodząc biodro będzie nasłuchiwał specyficznego „kliku” który towarzyszy w momencie, gdy głowa kości udowej wraca do panewki.

– objaw Barlowa – czyli sprowokowanie biodra do wysunięcia głowy kości udowej z panewki.

Na co trzeba zwrócić uwagę?

-Jeśli słyszysz kliknięcie w stawie biodrowych, które nie mija po drugim tygodniu życia dziecka,

– zauważasz różnicę w długości nóżek dziecka,

– zauważasz różnicę w wielkości fałdów pośladkowych,

– jedno biodro z łatwością możesz odwodzić a drugie trudniej.

Pamiętajmy, że dysplazja może dotyczyć dwóch bioder dlatego diagnostyka jest bardzo ważna. Mimo, że badanie bioderek w 6. tygodnia życia nie jest obowiązkowe – warto je wykonać.

Jeśli lekarz stwierdzi, dysplazje stawów biodrowych, potrzebne będzie leczenie ortopedyczne. W momencie fizjologicznej dysplazji warto zastosować prawidłowa pielęgnację oraz unikać niektórych rzeczy , o których poniżej.

Profilaktyka stawów biodrowych:           
1)      Unikamy ruchów, które mogą spowodować wysunięcie się głowy kości udowej z panewki i stosujemy prawidłowa pielęgnację niemowlęcia:

– podczas przewijania i ubierania nie ciągniemy nóżek malucha,

–  nie zawijamy w becik, nie prostujemy na siłę nóżek dziecka,

– nie zakładamy krępujących ubrań, które ograniczają swobodę ruchów dziecka,

– nosimy prawidłowo dziecko: jeśli nosisz przodem do siebie to noś w taki sposób by dziecko było wtulone w ciebie a miednica podwinięta, możesz nosić przodem do świata gdzie dziecko ułożone jest bokiem( pamiętaj o zmianie stron).  
-> Lekarze często zalecają noszenie dziecka przodem do siebie- alternatywnym rozwiązanej jest układanie dziecka jak do kangurowania. Nie pionizuje to dziecka które nie jest jeszcze na to gotowe, dziecko przeważnie patrzy w jedną stronę więc może sprzyjać to asymetrii, dodatkowo dziecko może z czasem zaczynać się prężyć przez nieprawidłowy rozkład napięcia mięśniowego.

2)  Zmieniamy pozycję dziecka:
– układamy dziecko na plecach- nie używamy bujaczków, leżaczków, najlepsza będzie twarda mata,

– układamy dziecko na brzuchu ale nie dociskamy jego pupy do podłoża jeśli wydaje się nam, że odstaje (warto udać się do fizjoterapeuty który pracuje trójpłaszczyznową terapią manualną i pokaże co robić jeśli zostanie stwierdzony przykurcz przywodzicieli),

– unikaj układanie dziecka wyłącznie na boku – pozycja ta wymusza odwrotność ułożenia biodra od oczekiwanego w którym rozwija się prawidłowo tzn. odwiedzenie, zgięcie i rotacja zewnętrzna.   

3)  Unikaj szerokiego pieluchowania jako profilaktyki przy fizjologicznej niedojrzałości stawów biodrowych. Ogranicza to ruchy dziecka i może sprzyjać rozwojowi wady oraz złemu ustawieniu miednicy. Szerokie pieluchowanie nie jest formą leczenia dysplazji stawów biodrowych. W przypadku wykrycia dysplazji warto zastosować ortezy odwodzące. Jeśli nie stwierdzono dysplazji – szerokie pieluchowanie jest niepotrzebne.

Podsumowując, wykonaj zalecane USG bioderek niemowlęcia, obserwuj jego rozwój i wszelkie wątpliwości rozwiej na wizycie u pediatry lub fizjoterapeuty. Stosuj prawidłowa pielęgnację oraz nie ograniczaj rozwoju dziecka.

Pamiętaj, że wpis ma jedynie charakter informacyjny i nie zastąpi wizyty u specjalisty!